Салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін неден бастау қажет?
Өзіңіздің ең жақсы нұсқаңыз» болуға деген ұмтылысқа қарамастан, салауатты өмір салтына алғашқы қадамдарды біртіндеп жасау керек. Күнделікті өмірді жаңа әдеттерге ақырындап бейімдеу қажет.
«Орта және үлкен жастағы адамдарда белгілі бір тамақтану әдеттері, өмір салты бар және оларды түбегейлі өзгерту — дене үшін стресс. Дәрігердің кеңесінен бастау керек, кем дегенде терапевт, жалпы қан анализін, зәрді, биохимияны тапсырыңыз, бейінді мамандарға көрініп шығыңыз, содан кейін өміріңізге СӨС әдеттерін біртіндеп енгізіңіз. Көптеген адамдар тамақтану режимін түбегейлі қайта қарайды. Олар ашуды бастайды. Дұрыс тамақтану үшін міндетті түрде диетаға отыру қажет деп ойлайды. Онымен қоса, әртүрлу диеталарды тәжірибеден өткізеді. Тағы бір мысал, адам спортзалға барып, бірінші күннен бастап қатты физикалық күш салады. Бұл дұрыс емес», — дейді Алматы қаласының № 8 қалалық клиникалық ауруханасы жанындағы емхана бөлімшесінің меңгерушісі Гүлхан Иманбердиева.
Салауатты өмір салтына әкелетін әдеттер тізімі қандай? Біз оған көптеген тармақтарды қоспадық. Тек негізгі үш тармаққа тоқталып өтеміз.
Дұрыс тамақтану
«Таңертең бір стақан жылы судан бастау керек және тамақтанар алдында 15-20 минут бұрын жасаған жөн. Осылайша сіз ағзаны ас қорыту процестеріне дайындайсыз. Біз күніне 5-6 рет рет аздан және жиі тамақтануды ұсынамыз. Бірақ түнде тойып алмаңыз. Кейде ер адамдарға аш жүру қиынға соғады. Олар кешкі асқа пісірілген ет немесе көкөністер жесе болады. Сондай-ақ дұрыс тамақтанғыңыз келсе, фастфудты рационыңыздан алып тастаңыз», — деп кеңес береді Гүлхан Иманбердиева.
Кей адамдар дұрыс тамақтану туралы айтқанда оны еттен бас тарту деп түсінеді. Дәрігерлер бұл туралы не ойлайды?
«Мұндай жағдайларда темір тапшылығы анемиясының жасырын түрі дамуы мүмкін. Қалыпты гемоглобиннің фонында ферритиннің төмен деңгейі байқалады. Қарапайым сөзбен айтқанда, денеде темір қоры жоқ. Гемоглобин көрсеткішінің жақсы болуы бәрі жақсы екендігінің көрсеткіші емес», — деп қосты сарапшы.
Қозғалыс және белсенділік
«Адамдар компьютерде бірнеше сағат жұмыс істегенде, нашар инервация пайда болады (мүшелер мен тіндердің орталық жүйке жүйесімен нервтер арқылы байланысы — шамамен. ред.), тамырлар қысылады. Салдарынан бас айналады, үнемі шаршау белгілері пайда болады. Бұл қозғалыс аз өмір салтының салдары. Компьютерде жұмыс істегенде, кем дегенде сағатына бір рет тұрып, бір минуттық жаттығу жасауға тырысыңыз. Велосипед тебудің қажеті жоқ, дегенмен, кем дегенде қарапайым созылу, қарапайым дене шынықтыру элементтерін істеу керек», — дейді сарапшы.
Ол қозғалыс аз өмір салтының қандай ауруларға алып келуі мүмкін екенін айтты. Олар:
* семіздік түріндегі метаболикалық синдром
* инсулинге төзімділік
* жүрек-қан тамырлары аурулары, соның ішінде жүректің ишемиялық ауруы
* артериялық гипертония
* артрит
* остеохондроз
«Егер бұрын остеохондроз жүргізушілердің, әсіресе жүк көлігін айдайтындардың кәсіби ауруы болып саналса, қазір мұндай диагноз барлығында жиі кездеседі», — деп толықтырды Гүлхан Иманбердиева.
Дұрыс ұйқы режимін қалыптастыру
«Уақытылы жатып, уақытында оянуды үйреніңіз. Біздің денемізде биологиялық ырғақтар бар. Ол түнгі 10-да ұйықтап, таңғы 6-да тұруға бейімделген. Балаларға келетін болсақ, олар үшін күндізгі ұйқы маңызды. Егер түнде денеде мелатонин пайда болса (циркадты ырғақтарды реттейді), ал күндіз ол өсу гармоны. Демалмас бұрын гаджеттерді алып тастаңыз, ұйқыға дайындық жағымды рәсімге айналсын. Таңертең жаттығуды бастаңыз, жеңіл және қарапайым болса да, бұл денені соңына дейін оятуға көмектеседі», — дейді емхана меңгерушісі.
Қорытынды
Ол денсаулық ерте жастан қалыптасатынын және пайдалы немесе зиянды әдеттер де бала кезден қалыптасатынын айтты.
«Балаларда мінез-құлықтың дұрыс үлгісін қалыптастыру үшін уақытында ұйықтау, дұрыс тамақтану, гаджеттерді азайту және үйде жағымды эмоциялар болуы керек. Егер адам салауатты өмір салтын қалыптастырса, бұл әдет онымен бірге өмір бақи қалады», — деп сөзін аяқтады Гүлхан Иманбердиева.
